Toespraak Mirjam Elias bij de onthulling van de beelden KinderVerzet & Vriendschap in 2024:
Ik was even oud als jullie toen ik op een snikhete stranddag met mijn oudste broer naar mijn
ouders rende. ‘Hoi, hoi, hoi er is een mof verdronken.
Wie weet waar mof een scheldwoord voor was… ? Duitsers, precies. Die hadden mijn vader
in de oorlog gemarteld in Buchenwald. Dat was een concentratiekamp voor verzetsmensen
uit heel Europa. Hoi nu was een zo’n beul morsdood. Net goed. Maar mijn vader zei: ‘Bah.
Jullie lijken net Nazi’s. Je ként die man niet eens.’
‘Kom op nou, die doje was toch zeker vet gemeen Duits?‘
‘Ik zat gevángen ook met dappere Duitsers. Zij deden niet aan haat zoals jullie nu.”
Om ons af te leren een heel volk te haten trakteerde papa ons van zijn – toen nog armzalige
journalistensalaris- op een bootreisje over het Duitse deel van de rivier de Rijn. Jullie kunnen
goed kieken, toch? Ik ook. Maar toen ik zo oud was als jullie was ik al goed in iets veel
belangrijkers waar kieken mee begint namelijk: KIJKEN. Een Duitser riep keihard NEIN en ik
zie mijn vader verkrampen, hij neemt een hap zurig Duits brood ….en kotst het uit.
Pappa kan me nog meer vertellen, dacht ik. Dit is een rotland, we zitten op een rotboot
boordevol Duitse rotzakken.
Jaren later pas – na zijn dood – kwam die herinnering terug. Ik was al getrouwd met
fotograaf Ronald Sweering. Je weet wel Ronny uit mijn boek Het verlaten hotel waarin je
oorlog beleeft door zijn kinderogen. In zijn school aan de Weteringschans kwam een muur
en Ronny moest naar de voorkant. Hij kon het horen als zijn vriendjes aan het eind van de
steeg bij hun achteruitgang …daar op nummer 6 op dit lieflijke plein… joelend werden
gemolesteerd door een NSB jeugdbende. Ronny voerde het kinderverzet aan, dat overwon.
Als hij op vakantie Duitsers zag was het altijd mof dit en mof dat. Of ik mezèlf hoorde als
kind. Ik zei tegen Ronny: je bent geen haar beter dan zij. Je kent de toeristen niet eens die je
haat. Door jou begrijp ik hoe belangrijk het was wat mijn vader ons wilde leren met een
bootreisje en ik vertel dat verhaal.
Niet lang daarna mompelt een man op een Spaans terrasje in het Duits dat hij het warm had.
Gedverdemme ik zit naast een mof denkt Ronny, o nee van Mirjam en haar vader moet ik
eerst uitzoeken wie hij is. Hij begint een gesprek. Ze waren even oud. Hij heette Johan en
had een oorlogstrauma. Duh? Hoe kan een kind van het dadervolk last hebben van dezelfde
oorlog als ik?
Johans familie hield helemaal niet van Hitler. Hij zag ónze bevrijders ook als zíjn bevrijder.
Maar ze bombardeerden zijn stad plat. Bijna stikte hij in de rook van het verzengende vuur…
Wie was nou goed en wie fout?
Ik schaam me zei Ronny. Ik hoopte dat hun bommenwerpers álle Duitsers zouden killen.
Maar Duitse kinderen konden er ook niets aan doen dat grote mensen oorlog maken en haat
zaaien. Ik heb jou jarenlang gehaat zonder dat ik je kende. Kun je me vergeven? Ze
omarmden elkaar.
Als een kind vroeg ‘ aan welke kant sta jij, Ronny?’ antwoordde hij sindsdien:
‘Ik sta aan de kínderkant van …. álle kanten.’
We zijn hier bij elkaar op de magische plek van KinderVerzet en Vriendschap. Uit welk land je
ouders ook komen, of ze nou in een god geloven of in het goede, of je wit, bruin, geel groen,
homo, zwart of rood bent…. jullie hebben het recht elkaar aardig te vinden. Gewoon
vanwege leuke lichtjes in elkaars ogen of omdat het fijn is om naast elkaar te zitten.
Straks onthullen we unieke kunstwerken van Merijn Bolink. In elk beeld zit een verhaal uit
Het verlaten hotel dat jullie lazen en via QR codes straks gaat beleven op kinderverzet.nl de
site die straks online gaat. Het leuke is als een echte kunstenaar een beeld maakt over
kinderen toen… dat jij er jouw eigen verhaal in kunt zien over nu.
Jullie groeien op in een land met mensen uit veel culturen. Jullie gaan uitvinden hoe je daar
iets nieuws van maakt. Dat zal niet makkelijk zijn. Soms zul je niets van elkaar snappen, of je
krijgt bonje. Hadden Merijn en ik ook ergens halverwege. Maar we maakten het weer goed.
Dat lukt als je het allebei maar even graag wilt. Als je je laat opstoken wordt het nooit leuk.
We hebben met veel kunstdisciplines – zo noem je dat – samengewerkt. Mijn boek, unieke
beelden om mee te spelen van Merijn, kinderverzet.nl met animaties voor lesmateriaal met
studio Phunk en de eerste AR game maakte ik met Marco.
Wie komt chillen op kinderverzet.nl of op dit plein van kinderverzet & vriendschap zoekt
liever verbinding dan haat. Laat je niet opstoken, laat elkaar niet vallen, neem een voorbeeld
aan de verzetskinderen van toen. Samen ben je uiteindelijk beter af.
Project KinderVerzet & Vriendschap Toen & Nu gaat niet over herdenken. Het gaat om de
toekomst. Die is van…. ?
Precies, van jullie.
Mirjam Elias
19-04-24
Toespraak Mirjam Elias bij onthulling KinderVerzet
Ronny: Ik sta aan de kinderkant… van alle kanten
De magische plek van het kinderverzet: de Falckstraat in A’dam